کتاب فرهنگ ییلماز اولین فرهنگ لغت جامع ترکی خراسانی

سرزمین خراسان بزرگ از گذشته مکان زندگی اقوام مختلف بوده‌است. این سرزمین در گذشته سرزمین‌های وسیعی را در بر می‌گرفته‌است و به مرور با تقسیمات مختلف به چندین بخش مستقل تقسیم شده‌است. قوم ترک یکی از بزرگترین اقوام خراسان محسوب می‌شود. وجود چندین ایل بزرگ و طوایف مختلف پراکنده در سراسر این سرزمین پهناور بیانگر این مسئله است که قدمت این قوم بزرگ در این منطقه بسیار طولانی است. فرهنگ ییلماز اولین لغت‌نامه جامع ترکی خراسان است که کلمات ناب و اصیل ترکی خراسانی را گردآوری نموده‌است. فرهنگ ییلماز حدود چهار هزار کلمه اصیل ترکی را در خود جای داده‌است. کلماتی که هنوز هم در میان اقوام ترک خراسانی همچون گرایلی، بیات، افشار، تاتار و ترکمن مورد استفاده قرار می‌گیرد. لهجه‌های ترکی که گویشوران زیادی در مناطق مختلف خراسان دارد، نمود فرهنگ غنی این سرزمین دیرینه می‌باشد.ترکی خراسانی که شامل گویش‌های اصلی گرایلی، بیات، افشار و ترکمن می‌باشد، از نظر بسیاری از زبان شناسان جهان و بالاخص زبان شناسان ترک پل ارتباطی ترک‌های شرق با ترک‌های غرب آسیا می‌باشد. از جمله ویژگی‌های خاص گویش ترکی خراسانی این است که در خود کلمات ترکی استانبولی، ترکی آزری، ترکی ازبکی و ترکی ترکمنی را جای داده‌است و همین خاصیت بارز این زبان باعث شده است که آن را پل ارتباطی ترک‌های جهان قلمداد کنند. گاهی نیز در لهجه بعضی از مناطق خراسان کلمات اصیل مغولی نیز یافت می‌شود که وارد زبان‌های ترکی شده‌است، دلیل دیگری که این کلمات در میان ترک‌های خراسانی رسوخ نموده، این است که ایل بزرگ گرایلی از دیدگاه برخی از اتنیک شناسان یک ایل دورگه ترک-مغول است. گرچه این نظریه با توجه به زبان ترکی این ایل منسوخ می‌باشد، اما گاهی کلمات مغولی در بعضی لهجه‌های مناطق یافت می‌شود. خراسان مهد گویش‌های ترکی می‌باشد و از جنوب تا شمال این سرزمین لهجه‌های متفاوتی وجود دارد. در فرهنگ ییلماز به تمام گویش‌های سرزمین خراسان بزرگ اشارات مفصل شده‌است. بین ایلات خراسانی بیشتر جمعیت را ایل گرایلی به خود اختصاص داده‌است، به همین دلیل لهجه معیار در این کتاب لهجه گرایلی است.

این کتاب هم اکنون برای نوبت پنجم در حال تجدید چاپ است و خواندن آن به سایر زبانشناسان و پژوهشگران این حوزه و نیز ترک‌زبانان عزیز توصیه می‌شود. با شکوفه سیب اصیل و نجیب خرید کنید.